Noord Thailand stinkt steeds meer. De eerste 3 maanden van het jaar is de luchtvervuiling in steden als Chiang Mai, Chiang Rai en Nan levensgevaarlijk groot. Chiang Mai staat regelmatig in de dag-top 5 van steden met de smerigste lucht ter wereld. Hoe komt dat? We leggen het je in dit artikel uit:
Al eeuwen kronkelen in het noorden van Thailand in februari en maart de rookpluimen omhoog.
Van de velden in de rivierdalen, waar dorpelingen na de oogst hun afval verbranden.
Uit de bossen tegen de hellingen, waar hele families struikgewas wegbranden om de groei van eetbare paddenstoelen te bevorderen en het jagen op klein wild te vergemakkelijken.
En van de sterk glooiende veldjes hoger in de bergen, waar keuterboertjes na de oogst van maiskolven hele akkertjes vol plantenrestanten met wortels en al in brand steken.
Schrijvers van nog niet eens zo oude reisgidsen noemen het rokende landschap rond steden als Chiang Rai, Nan en Chiang Mai ‘charmant en rustiek’.
Maar rond de eeuwwisseling ontstaan klachten over smog. En die nemen jaarlijks toe. Vooral uit het veel toeristen trekkende Chiang Mai, de tweede stad van het land – net zo groot als Amsterdam – in het dal van de Ping-rivier, waar de rook steeds vaker en langer blijft hangen.
Autoriteiten doen protesten jaren af als ‘geklaag van verwende buitenlanders’ en ‘gezeur van milieufreaks’.
Maar sinds maart 2015 – alweer 6 jaar geleden – kan de overheid de problemen niet meer te ontkennen en is opeens sprake van een ‘jaarlijks terugkerende milieuramp’.
De gezondheidsminister spreekt dan van een onacceptabel probleem, nadat een recordaantal van 40.000 Thai zich met brandende ogen en ademhalingsmoeilijkheden bij ziekenhuizen meldt. Hij roept op om binnen te blijven of in elk geval mondkapjes te dragen.
En als voor het eerst vliegtuigen vol toeristen door smog niet kunnen landen, roept ook de Kamer van Koophandel van Chiang Mai op tot actie – het bedrijfsleven van de ‘Roos van het Noorden’ draait voor een groot deel op het toerisme.
‘Smerige lucht in noorden Thailand schuld van 7-Eleven’
Het branden in bossen en op akkers is een snelle en goedkope manier van ruimen: met de hand kost het te veel tijd, machinaal kost het te veel geld. Bovendien zorgt de as – samen met de regen, die in april komt – voor vruchtbare grond.
De KvK-weigert met de vinger te wijzen naar de mensen in het noorden. Die doen wat hun vaders, grootouders en over-grootouders ook deden. Hij kapittelt vooral de grote agro-industrieën met hun hoofdkantoren in het ver weg in Bangkok. Voedingsbedrijven als de multinational CP, onder andere eigenaar van de supermarktketen 7-Eleven met winkels op elke straathoek.
‘Die profiteren van de toegenomen welvaart en verkopen steeds meer varkens- en kippenvlees. Die beesten voeden ze met dierenvoedsel gemaakt van mais. Steeds meer mais. Mais dat de boeren in het noorden verbouwen en oogsten voor een eenzijdig door de bedrijven vastgestelde prijs. Die prijs is zo hoog dat de boeren graag meer produceren, maar niet hoog genoeg om milieuvriendelijker te werken.’
De in het noorden verbouwde mais was – naast rijst – altijd bedoeld voor de lokale markt. In die tijd werd het arsenaal aan akkertjes nauwelijks uitgebreid. Maar de fors toegenomen vraag naar mais, heeft sinds 20 jaar gezorgd voor een ongekende uitbreiding.
Boeren vergrootten niet alleen de bestaande velden, zodat elk stukje eigen grond optimaal wordt gebruikt. Maar diep in de bossen en hoog in de bergen werden ook nieuwe akkers gemaakt. Legaal en vooral illegaal. Niemand die er iets van zei. Je verlinkt elkaar niet.
Satellietfoto’s tonen 80.000 brandhaarden
Recente satellietbeelden tonen in het noorden van Thailand – en aan de andere kant van de grens in Myanmar en Laos – bijna 80.000 brandhaarden. Groot en klein.
De voorzitter van de Kamer van Koophandel zegt zeker te weten dat het in 6 op de 10 gevallen in Thailand gaat om maisvelden. Niemand die hem tegenspreekt. Als het branden van die velden niet meer nodig is, betekent dat volgens hem dus een afname van smog met 60 procent.
Toch lijken veel kleine brandhaarden het gevolg van de lucratieve paddenstoelenteelt. Struikgewas wordt weggebrand zodat een goede voedingsbodem ontstaat, die bovendien bij de oogst goed bereikbaar is.
De laatste jaren lijken de autoriteiten juist hier steeds strenger op te treden. Met waarschuwingen in dorpen. Met hoge boetes. En met meer controle, ook uit de lucht.
Maar aanhoudingen zijn er zelden. Veel vuurtjes worden ’s nachts voorbereid: Daders laten plastic flesjes met benzine achter, die later in de zon ontploffen. Ook halfvolle aanstekers worden ingezet. Als Thai ze daarbij snappen, kijken ze meestal de andere kant op. Je verraadt elkaar niet. En mocht je de indruk wekken dat wel te doen, wordt – horen we uit betrouwbare bron – ter waarschuwing een pistool getoond.
Regen en drank spoelen discussie over smog weg
Als de regen komt, is het in het noorden van Thailand afgelopen met het branden en de smog. En ook met de discussie erover, zegt een Nederlander die er al jaren woont.
Half april is het Songkran, het Thaise nieuwjaarsfeest dat in Chiang Mai langer en uitgebreider wordt gevierd dan waar ook in het land. Met waterfestijnen. En veel drank. Daarna is iedereen de smog vergeten…
> Zie onze onze updates in onze Facebookgroep ‘Typisch Thailand Telex’
> Onze gratis online-journalistiek mogelijk maken? Graag! Zie onze donatie-mogelijkheid.